Σκοπός του ιατρείου

Ο σκοπός της λειτουργίας ενός ιατρείου πόνου και παρηγορητικής θεραπείας είναι πρώτα από όλα να διαπιστωθεί «γιατί πονάει ο άρρωστος», «ποια είναι η αιτία του πόνου» και ακολούθως να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική αντιμετώπιση του πόνου (καλοήθους και κακοήθους).

Στις περιπτώσεις ασθενών με κακοήθη πόνο και σε ασθενείς σε τελικό στάδιο της νόσου (περίοδος ζωής μικρότερη από 6 μήνες), το ιατρείο πόνου αποστολή έχει να προσφέρει ανακουφιστική και παρηγορική φροντίδα μέχρι το τέλος της ζωής. 

Οι ασθενείς με χρόνιο καλοήθη πόνο αντιμετωπίζονται συνήθως από ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων που είναι και οι θεράποντες. Με την ανάπτυξη όμως των ιατρείων πόνου τα τελευταία χρόνια, γίνεται προσπάθεια η αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενών να γίνεται από ομάδα εξειδικευμένων στον πόνο ιατρών που με συνεργασία τις πιο πολλές φορές με τους θεράποντες προσφέρουν ικανοποιητική ανακούφιση.

Τα καλοήθη σύνδρομα που προκαλούν χρόνιο πόνο είναι πολλά. Η συχνότητά τους στα κέντρα πόνου ποικίλει ανάλογα με τη στελέχωση και την υποδομή τους. Ορισμένα αντιπροσωπευτικά από αυτά είναι οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης (π.χ. αυχεναλγία, οσφυαλγία κ.α.), ο πόνος από ρευματοπάθειες ή μυοσκελετικά άλγη, ο νευροπαθητικός πόνος (π.χ. νευραλγία τριδύμου, μεθερπητική νευραλγία κ.α.), οι αγγειοπάθειες στα άνω και κάτω άκρα, τα μετατραυματικά σύνδρομα, οι περιφερικές νευροπάθειες, το «μέλος φάντασμα», η συμπαθητική δυστροφία, οι κεφαλαλγίες και πολλά άλλα. Στα σύνδρομα αυτά, ο πόνος μπορεί να οφείλεται σε βλάβες περιφερικών νεύρων, σε έκλυση αλγογόνων ουσιών, σε δυσλειτουργία του περιφερικού ή του κεντρικού νευρικού συστήματος, σε ψυχολογικούς λόγους κ.λπ.

Η θεραπευτική προσέγγιση στους παραπάνω ασθενείς αποσκοπεί, όπως ειπώθηκε και προηγουμένως, στη διάγνωση της πάθησης που προκαλεί τον πόνο. Το τελευταίο γίνεται σε συνεργασία με ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων (Ορθοπαιδικό, Νευροχειρουργό, Ογκολόγο, Αγγειοχειρουργό, Ρευματολόγο, Χειρουργό, Νευρολόγο, Ακτινολόγο, Ψυχίατρο, κ.α.) και ακολούθως εφαρμόζονται τεχνικές για την ανακούφιση από τον πόνο. Η θεραπεία του χρόνιου καλοήθους πόνου περιλαμβάνει συνήθως φαρμακευτική, ψυχολογική και φυσική υποστήριξη, και φυσικά τεχνικές όπως φαρμακευτικές διηθίσεις νεύρων, ηλεκτρική διέγερση νεύρων, κ.α. Συνήθως, οι συνδυασμοί μερικών από τις προηγούμενες μεθόδους είναι απαραίτητοι για την καλύτερη αντιμετώπιση του πόνου.

Η αντιμετώπιση των ασθενών με κακοήθη πόνο (καρκινικός ή πόνος στα πλαίσια του AIDS) έχει σκοπό να μειώσει τον πόνο και να βελτιώσει με αυτόν τον τρόπο την ποιότητα ζωής. Οκτώ στους δέκα καρκινοπαθείς τελικού σταδίου υποφέρουν από σοβαρής μορφής πόνο και έχουν ανάγκη από συνεχή ανακουφιστική και παρηγορητική φροντίδα. Οι μεταβολές της πάθησης (πορεία νόσου) πρέπει να ελέγχονται, μιας και η χειρουργική αντιμετώπιση και η ακτινοβολία ή ακτινοθεραπεία αποτελούν πολλές φορές δραστικούς τρόπους αντιμετώπισης του πόνου. Βασικό τρόπο αντιμετώπισης του πόνου σε αυτή την κατηγορία των ασθενών αποτελεί η από του στόματος ή η διαδερμική χορήγηση αναλγητικών (έλεγχος πόνου σε 90% των ασθενών). Παρόλα αυτά, υπάρχει μεγάλος αριθμός ασθενών στους οποίους ο πόνος εμμένει είτε γιατί είναι ανθεκτικός στην παραπάνω αγωγή είτε γιατί εμφανίζονται ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ σε κάποιους άλλους δεν είναι δυνατή η λήψη τέτοιων αναλγητικών από το στόμα. Σε αυτές τις κατηγορίες ασθενών, μπορεί να εφαρμοσθούν τεχνικές όπως ο νευρικός αποκλεισμός (χορήγηση δηλαδή τοπικών αναισθητικών φαρμάκων στο υπεύθυνο νευρικό σύστημα/πλέγα του οργάνου ή του μέλους που πάσχει), η χορήγηση αναλγησίας στο κεντρικό νευρικό σύστημα (τοποθέτηση μόνιμου επισκληρίδιου ή υπαραχνοειδή καθετήρα μέσω αντλίας συνεχούς έγχυσης) ή η χορήγηση νευρολυτικών ουσιών με σκοπό την καταστροφή των υπεύθυνων νεύρων. Ο νευρικός αποκλεισμός γίνεται στα νεύρα της περιοχής όπου εντοπίζεται ο πόνος και αφορά εγχύσεις τοπικού αναισθητικού, κορτιζόνης ή νευρολυτικών ουσιών.

Η παρηγορητική θεραπεία εφαρμόζεται σε ασθενείς με νόσο τελικού σταδίου (π.χ. καρκίνο), όταν πλέον δεν είναι δυνατή η ριζική θεραπεία της νόσου. Γίνεται προσπάθεια της αντιμετώπισης του πόνου και των επιμέρους συμπτωμάτων, προκειμένου ο ασθενής να ανακουφιστεί από το σύμπτωμα που τον ταλαιπωρεί. Στην Ελλάδα γίνονται προσπάθειες προκειμένου το είδος αυτό της θεραπείας να φθάσει στο επίπεδο άλλων κρατών (π.χ. Αγγλία, ΗΠΑ), όπου η παρηγορητική αγωγή αποτελεί ήδη εξειδίκευση.


Μερικές από τις παθήσεις που αντιμετωπίζονται σε ένα σύγχρονο ιατρείο πόνου:
- Οσφυαλγία & αυχεναλγία
- Κεφαλαλγία (ημικρανίες, κεφαλαλγία τάσης κ.α.) 
- Στένωση σπονδυλικού σωλήνα
- Σύνδρομα αρθρώσεων Facet
- Συμπαθητική δυστροφία
- Μεθερπητική νευραλγία
- Νευραλγία μετά από τραυματισμό
- Άλγος προσώπου
- Χρόνιος μετεγχειρητικός πόνος
- Άτυπα κοιλιακά άλγη
- Πυελικός πόνος
- Στηθάγχη που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική επέμβαση ή τοποθέτηση stent
- Σπαστικό ραιβόκρανο
- Πόνος κροταφογναθικής άρθρωσης
- Κακώσεις Whiplash (αυχεναλγία μετά από τραυματισμό) 
- Καρκινικός πόνος
- Άλλου είδους πόνοι

Πολλές από τις παραπάνω παθήσεις αντιμετωπίζονται ως περιστατικά μιας ημέρας νοσηλείας, δίδοντας έτσι τη δυνατότητα στους ασθενείς να επιστρέψουν στο σπίτι τους την ίδια μέρα, μετά από ολιγόωρη παραμονή στο νοσηλευτικό ίδρυμα. Ενδεικτικά, μερικές από τις τεχνικές που εφαρμόζονται σε ένα σύγχρονο ιατρείο πόνου είναι και οι παρακάτω: 

- Επισκληρίδιες εγχύσεις (αυχενικής, θωρακικής, οσφυϊκής και κοκκυγικής μοίρας σπονδυλικής στήλης) 
- Επιλεκτική έγχυση και αποκλεισμός σχεδόν όλων των περιφερικών νεύρων
- Εγχύσεις στις αρθρώσεις Facet
- Εφαρμογή της τεχνικής των ραδιοσυχνοτήτων είτε με την απλή τους μορφή (Radiofrequency ablation) είτε με την μορφή των παλμικών ραδιοσυχνοτήτων (Pulsed radiofrequency) 
- Αποκλεισμός συμπαθητικών πλεγμάτων (αστεροειδές γάγγλιο, κοιλιακό πλέγμα κ.α.) 
- Νευροτροποίηση (νευροδιέγερση νωτιαίου μυελού και περιφερικών νεύρων κ.α.) 
- Τοποθέτηση ηλεκτρονικών αντλιών για συνεχή έγχυση φαρμάκων σε καλοήθεις και κακοήθεις καταστάσεις
- Αποκλεισμός σχεδόν όλων των περιφερικών νεύρων (π.χ. ινιακό, αιδοιϊκό νεύρο κ.α.) 
- Ενδαρθρικές εγχύσεις (γόνατος, ώμου κ.α.) 
- Πολλές άλλες τεχνικές